«Πόλεμος για τα φωνήεντα» ξέσπασε στο χώρο της εκπαίδευσης. Το θέμα ξεκίνησαν δάσκαλοι από την Ανατολική Αττική οι οποίοι κατήγγειλαν ότι στο νέο βιβλίο «Νέα Ελληνική Γραμματική», για την Ε’ και ΣΤ’ δημοτικού αντικαταστάθηκαν γράμματα από φθόγγους.
Ξέσπασε μάλιστα και διαδικτυακή «θύελλα», δεδομένης και της εθνικιστικής υπερβολής που ακολουθεί αντίστοιχα θέματα τις τελευταίες ημέρες, καθώς πολλοί ανήρτησαν σχόλια περί νόθευσης της ελληνικής γλώσσας με τη χρήση ανεπίτρεπτων νεωτερισμών.
Πάντως, όπως εξηγούν οι αρμόδιοι φορείς του υπουργείου Παιδείας σε σχετική ανακοίνωση που εκδόθηκε, η σύγχυση που δημιουργήθηκε αφορά την διαφορά μεταξύ φωνητικής και γραπτής διδασκαλίας της γραμματικής.
«Κανένα γράμμα δεν αφαιρείται ούτε παραλείπεται στο διδασκόμενο σχολικό εγχειρίδιο ”Νέα Ελληνική Γραμματική της Ε΄και ΣΤ΄ Δημοτικού” το οποίο χρησιμοποιείται από το 2010-11» επισημαίνει σε δήλωση του ο πρόεδρος του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας κ. Ι. Καζάζης.
Ο Πρόεδρος του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, το οποίο αποτελεί τον κατά τον νόμο επιστημονικό σύμβουλο του υπουργείου Παιδείας, σημειώνει χαρακτηριστικά τα εξής:
Πρώτον, «τα γράμματα της ελληνικής αλφαβήτου, τα οποία χρησιμοποιούμε στον γραπτό λόγο είναι εικοσιτέσσερα (24). Επομένως κανένα γράμμα δεν αφαιρείται ούτε παραλείπεται στο διδασκόμενο σχολικό εγχειρίδιο».
Δεύτερον, «Οι φθόγγοι (ή ήχοι) που χρησιμοποιούνται στον προφορικό λόγο διακρίνονται σε φωνήεντα και σύμφωνα. Όπως διδάσκει ομόφωνα η επιστήμη της γλωσσολογίας (από τη μεγάλη ή «κρατική» Γραμματική Τριανταφυλλίδη του 1940 ως εκείνη των Κλαίρη -Μπαμπινιώτη του 2011), τα φωνήεντα, δηλαδή οι φωνηεντικοί φθόγγοι, είναι πέντε (5) (a, e, i, o, u), ενώ τα γράμματα, δηλαδή η γραπτή απόδοσή τους, είναι δώδεκα (12): επτά μονά γράμματα (α, ε, ι, η, υ, ο, ω) και πέντε διγράμματα: τα ει, οι, υι (για τη γραπτή απόδοση του φθόγγου /i/), το αι (για την απόδοση του /e/), και το ου (για τη γραπτή απόδοση του /u/)».
Τρίτον, «σε πολύ παλαιότερες -προεπιστημονικές– σχολικές γραμματικές συγχέονταν οι φθόγγοι (ό,τι προφέρουμε) με τα γράμματα (ό,τι γράφουμε). Αντίθετα, στην εν χρήσει σχολική «Νέα Ελληνική Γραμματική της Ε’ και ΣΤ’ Δημοτικού», και η επιστημονική διάκριση ακουόμενων ήχων και γραφόμενων συμβόλων παρουσιάζεται με απλότητα και ακρίβεια, και η άσκηση των μαθητών στην ορθή γραφή είναι συστηματική και αναλυτική μέσα από σαφείς και κατάλληλες ασκήσεις.
Εδώ και η παραδοσιακή ιστορική ορθογραφία τηρείται (αυτή που επιβάλλει την ποιοτική και την αριθμητική διάκριση ‘φθόγγων’ και ‘γραμμάτων’) και η επιστημονική αλήθεια εκφράζεται στο ακέραιο».
Τέταρτον, «η επιστημονική ορθότητα αποτελεί τη μόνη βάση τόσο για την ορθή εκπαίδευση των Ελλήνων μαθητών, όσο και για την προάσπιση της Ελληνικής Γλώσσας.»
Το συγκεκριμένο βιβλίο προκηρύχθηκε το 2003. Το 2005 η συγγραφή του ανατέθηκε στη συγγραφική ομάδα: Ειρήνη Φιλιππάκη- Warburton, Μιχάλης Γιωργιαφέντης, Γεώργιος Κότζογλου, Μαργαρίτα Λουκά, ενώ εγκρίθηκε από το συντονιστικό συμβούλιο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου το 2008.
Παρέμβαση Μπαμπινιώτη
Στο θέμα παρενέβη και ο καθηγητής γλωσσολογίας και πρώην υπουργός Παιδείας κ. Γ. Μπαμπινιώτης.
«Πληροφορούμαι ότι έχει εγερθεί ζήτημα για το πόσα είναι τα φωνήεντα τής γλώσσας μας! Πέντε (5), όπως γράφει η νέα σχολική γραμματική (και η γραμματική Τριανταφυλλίδη ήδη από το 1940! και η δική μας επιστημονική γραμματική Κλαίρη -Μπαμπινιώτη 2011), ή επτά (7), όπως μαθαίναμε στις παλαιότερες σχολικές γραμματικές; » αναρωτιέται σε ανάρτηση στην προσωπική του ιστοσελίδα ο κ. Μπαμπινιώτης.
Και συνεχίζει: «Επιστημονική γλωσσολογική απάντηση: τα φωνήεντα ως φθόγγοι είναι πέντε (a, e, o, i, u). Τα γράμματα με τα οποία τα γράφουμε είναι επτά (α, ε, ι, η, υ, ο, ω) ή, ακριβέστερα, δώδεκα (12), αν προσθέσουμε τα διγράμματα ει, οι, υι (που χρησιμοποιούμε επίσης για τη γραπτή απόδοση τού φθόγγου i), το αι (για την απόδοση τού e) και το ου (για την απόδοση τού u). Ήτοι:
φθόγγος a = γράμμα α
φθόγγος e = γράμμα ε και δίγραμμα αι (επαινώ)
φθόγγος o = γράμματα ο και ω (χώρος)
φθόγγος i = γράμματα ι, η, υ (κυρία, τύπος) και διγράμματα ει, οι, υι (ειρηνικοί, υιός)
φθόγγος u = δίγραμμα ου (πού)
Στην παλαιότερη σχολική γραμματική -προτού αναπτυχθεί η φωνητική και η φωνολογία στην επιστήμη τής γλωσσολογίας- συγχέονταν οι φθόγγοι (οι ήχοι που προφέρουμε στη γλώσσα μας) με τα γράμματα (με τους τρόπους που παριστάνουμε στη γραφή μας τους ήχους, δηλ. τους φθόγγους).
Στη γλώσσα μας προφέρουμε πέντε (5) φωνηεντικούς φθόγγους, πέντε (5) φωνήεντα, αλλά έχουμε περισσότερα γράμματα, επτά μονογράμματα (7) και 5 διγράμματα για να δηλώνουμε στη γραφή των λέξεων τα 5 φωνήεντα: για τον φθόγγο /i/ (τον αποδίδω φωνητικώς) που προφέρουμε λ.χ. στη λέξη πύλη (για λόγους που συνδέονται με την ετυμολογία και την ιστορική ορθογραφία τής λέξης) χρησιμοποιούμε στη γραπτή απόδοση τής λέξης τα γράμματα υ και η. Για τον φθόγγο /i/ που προφέρουμε στη λέξη θείοι χρησιμοποιούμε τα διγράμματα ει και οι»
«Προσοχή! Είναι κρίμα -αν όχι ντροπή- να ξαναγυρίσουμε σήμερα στον 21ο αιώνα στα λάθη, δηλαδή στη σύγχυση φθόγγων και γραμμάτων ή, αλλιώς, στη σύγχυση προφοράς και γραφής, που γίνονταν στις παλαιότερες γραμματικές. Έχουμε τόσα άλλα προβλήματα να αντιμετωπίσουμε» καταλήγει ο καθηγητής γλωσσολογίας.
