Αρχαία Α' Γυμνασίου

ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΓΚΛΙΣΗ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ	ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
λύ – ω   λύ – εις λύ – ει      λύ – ομεν    λύ – ετε           λύ – ουσι(ν)	λύ – σ - ω   λύ – σ - εις λύ – σ - ει      λύ – σ - ομεν    λύ – σ - ετε           λύ – σ - ουσι(ν)
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ	ΑΟΡΙΣΤΟΣ
ἔ - λυ – ον  ἔ - λυ – ες                           ἔ - λυ – ε      ἐ- λύ – ομεν    ἐ - λύ – ετε                           ἔ- λυ – ον	ἔ - λυ – σ - α   ἔ - λυ – σ - ας  ἔ - λυ – σ – ε       ἐ - λύ – σ - αμεν     ἐ - λύ – σ - ατε   ἔ - λυ – σ - αν
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ	ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ
λέ – λυ – κ - α  λέ – λυ – κ - ας λέ – λυ – κ - ε       λε – λύ – κ - αμεν     λε – λύ – κ - ατε          λε – λύ – κ - ασι(ν)	ἐ - λε – λύ – κ - ειν   ἐ - λε – λύ – κ – εις   ἐ - λε – λύ – κ – ει       ἐ - λε – λύ – κ - εμεν     ἐ - λε – λύ – κ - ετε        ἐ - λε – λύ – κ - εσαν

Παρατηρήσεις (κανόνες ορθογραφίας)

Μέλλοντας

1.         π, β, φ, πτ + σ  =  ψ: π.χ. βλάπτω = βλάψω

2.         κ, γ, χ, ττ, σς + σ = ξ: π.χ. διώκω = διώξω

3.         τ, δ, θ, ζ  + σ =φεύγουν και μένει το – σ - : π.χ. κιθαρίζω = κιθαρίσω

Παρατατικός & Αόριστος

Προσοχή!  Αύξηση  έχει  μόνο  η  οριστική  παρατατικού,  Αορίστου & Υπερσυντελικου

1.      α =   η: π.χ. άκούω =  ἤκουον & ἤκουσα

2.      ε  =  η: π.χ. ἐτοιμάζω = ἠτοίμαζον & ἠτοίμασα

3.      αι = ᾐ: π.χ. αἰκίζω = ἤκιζον & ἤκισα

4.      ει = ᾐ: π.χ. εἰκω = ᾖκον & ᾖξα

5.      αυ = ηυ: π.χ. αὐγάζω = ηὔγαζον & ηὔγασα

6.      ευ = ηυ: π.χ. εὐαγγελίζω = ηὐαγγέλιζον & ηὐαγγέλισα

7.      ο = ω: π.χ. ὁρίζω = ὥριζον & ὥρισα

8.      οι = ᾠ: π.χ. οἰκίζω = ᾤκιζον & ᾤκισα

9.      ι =ι: π.χ. ἰκετεύω = ἰκέτευον & ἰκέτευσα

10.  υ = υ: π.χ. ὑστερίζω = ὑστέριζον & ὑστέρισα

11.  ῥ= ἐρρ-: π.χ. ῥαντίζω = ἐρράντιζον & ἐρράντισα

Παρακείμενος & Υπερσυντέλικος 

1.        χ  =  κε: π.χ. χορεύω = κεχόρευκα & ἐκεχορεύκειν

2.        φ = πε: π.χ. φύω = πέφυκα & ἐπεφύκειν

3.        θ = τε: π.χ. θύω = τέθυκα & ἐτεθύκειν

4.        ψ, ξ, δύο και πάνω σύμφωνα= ἔ: π.χ. ψαύω = ἔψαυκα & ἐψαύκειν

5.    α =  η: π.χ. άθροίζω = ἤθροικα & ἠθροίκειν

6.    ε  =  η: π.χ. ἐλπίζω = ἤλπικα & ἠλπίκειν

7.    αι = ᾐ: π.χ. αὶσχύνω =ᾔσχυκα & ᾐσχύκειν

8.    ει = ᾐ: π.χ. εἰλύω =ᾔλυκα & ἠλύκειν

9.    αυ = ηυ: π.χ. αὐξάνω = ηὔξηκα & ηὐξήκειν

10.       ευ = ηυ: π.χ. εὐτυχῶ =ηὐτύχηκα & ηὐτυχήκειν

11.    ο = ω: π.χ. ὁμιλῶ = ὡμίληκα & ὡμιλήκειν

12.       οι = ᾠ: π.χ. οἰκοδομῶ = ᾠκοδόμηκα & ᾠκοδομήκειν

13.      ι = ι: π.χ. ἱδρύω = ἵδρυκα & ἱδρύκειν

14.      υ = υ: π.χ. ὑβρίζω = ὕβρικα & ὑβρίκειν

15.  ῥ=  ἐρρ-: π.χ. ῥίπτω = ἔρριφα & ἐρρίφειν

16.  π, β, φ, πτ   = φ: π.χ. τρίβω = τέτριφα & ἐτετρίφειν

17.  κ, γ, χ, ττ, σσ  = χ: π.χ. τάττω = τέταχα & ἐτετάχειν

18. τ, δ, θ, ζ  = φεύγουν και μένει το – κ - : π.χ. σῴζω = σέσῳκα & ἐσεσῴκειν

Ασκήσεις εμπέδωσης

 1. Σχηματίστε την οριστική όλων των χρόνων στο πρόσωπο που βρίσκεται ο καθένας από τους παρακάτω τύπους:

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ	ΠΑΡΑΤΑΤ	ΜΕΛΛΟΝΤ.	ΑΟΡΙΣΤΟΣ	ΠΑΡΑΚΕΙΜ.	ΥΠΕΡΣΥΝΤ.
κελεύετε
βουλεύω
διαλύουσιν
			ἐπαιδεύσαμεν
				γέγραφε
	ἔταττον
χορεύομεν
		φυλάξετε
πράττει
	ἔθυες
			ἐδίωξε
			ἔπαυσα
ταράττομεν
				πεφύτευκα
		πείσουσιν

2. Να σχηματίσετε τους τύπους του παρακειμένου και του υπερσυντε-

λικου των παρακάτω ρημάτων στο πρόσωπο και στον αριθμό που

σας ζητείται.

                                          ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ    ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ

παιδεύω β΄ ενικό:           ……………………..       ………………………

κωλύω β΄ πληθυντικό:    …………………….       ………………………

ἁλιεύω α΄ πληθυντικό:   …………………….       ………………………

στρατεύω γ΄ πληθυντικό: …………………….    ………………………

σκευάζω α΄ ενικό:           ……………………..        ………………………

θαυμάζω β΄ ενικό:       ……………………..          ………………………

τρίβω γ΄ πληθυντικό:   ……………………..      ………………………

διώκω γ΄ ενικό:           ……………………..           ………………………

ῥίπτω α΄ πληθυντικό:     …………………….     ………………………

ἐλπίζω β΄ πληθυντικό:      …………………….    ………………………

3. Να βάλετε τους υπόλοιπους τύπους της οριστικής ενεστώτα και

μέλλοντα ενεργητικής φωνής στις ακόλουθες προτάσεις χρησιμο-

ποιώντας τα αντίστοιχα ρήματα που είναι σε παρένθεση.

Ἐγὼ στρατεύω / στρατεύσω ἐπὶ τοὺς πολεμίους.

Σὺ …………. / …………….. δικαίως. (ἄρχω)

Οὗτος …………… / …………… ἐπιστολήν. (γράφω)

Ἡμεῖς …………… / ……………. τοὺς δικαστάς. (πείθω)

Ὑμεῖς …………… / …………….. τὸ πρέπον. (πράττω)

Οὗτοι ……………. / ………………. ὑμᾶς. (βλάπτω)

Βοηθητικό ρήμα εἰμί = είμαι, υπάρχω

Ενεστώτας                                                  Παρατατικός

Οριστική                                                      Οριστική

εἰμί εἶ ἐστί ἐσμέν ἐστέ εἰσίν

ἦ και ἦν ἦσθα ἦν ἦμεν ἦτε ή ἦστε ἦσαν

α. Ἐγώ ………… ἡ ἀρχὴ καὶ τὸ τέλος.
β.῾Ημεῖς ……….. προγόνων ἀγαθῶν.
γ.῾Υμεῖς ………….. σύμμαχοι.
δ.῾Η πόλις ἡμῶν ἀρχαιοτάτη ………….
ε. Οἱ ἄνθρωποι θνητοί ………...