Η λέξη που γίνεται
από άλλη λέξη άμα προσθέσουμε μια κατάληξη λέγεται παράγωγη.
Μπορούμε λοιπόν να
φτιάξουμε ουσιαστικά που να προέρχονται, να παράγονται από ρήματα, τα οποία
ανάλογα με τη σημασία τους έχουν τις παρακάτω καταλήξεις:
- Όσα σημαίνουν το πρόσωπο που
ενεργεί:
-
της π.χ λυτρώνω – λυτρωτής
-
στής π.χ θερίζω – θεριστής
- έας, ιάς π.χ κουρεύω – κουρέας,
γράφω - γραφιάς
- Όσα σημαίνουν μια ενέργεια ή το
αποτέλεσμά της:
-
μός π.χ έρχομαι – ερχομός
-
ση (-ξη, -ψη)
π.χ θέλω – θέληση, φυλάγω – φύλαξη, λάμπω – λάμψη
-
σιμο (-ξιμο, -ψιμο) π.χ
στρώνω – στρώσιμο, τρέχω – τρέξιμο, σκάβω – σκάψιμο
-
μα π.χ κλαδεύω - κλάδεμα
-
ίδι π.χ στολίζω - στολίδι
-
ητό π.χ ξεφωνίζω – ξεφωνητό
-
ούρα π.χ κλείνω – κλεισούρα
-
ος π.χ κοστίζω – κόστος
-
ι, - ιο π.χ κολυμπώ – κολύμπι,
γελώ - γέλιο
-
ιά, - ία π.χ μιλώ – μιλιά,
αμφιβάλλω – αμφιβολία
-
ειά, - εία, -εια
π.χ δουλεύω – δουλειά, θεραπεύω – θεραπεία, ωφελώ - ωφέλεια
- Όσα σημαίνουν το όργανο, το μέσο ή
τον τόπο μιας ενέργειας:
-
τήρας π.χ κινώ - κινητήρας
-
τήρι π.χ κλαδεύω -
κλαδευτήρι
-
τήριο π.χ γυμνάζω - γυμναστήριο
Να γνωρίζεις:
Ø
Όλες
οι λέξεις που προέρχονται από την ίδια απλή λέξη, με παραγωγή ή σύνθεση,
αποτελούν μια οικογένεια λέξεων. Οι
λέξεις που ανήκουν σε μια οικογένεια λέγονται συγγενικές.
Ø
Τα
θηλυκά ουσιαστικά που παράγονται από ρήματα που λήγουν σε – εύω γράφονται με – εια
(έψιλον γιώτα) στην κατάληξη. Π.χ ερμηνεύω – ερμηνεία
Εξαιρούνται
τα εξής ονόματα:
γειτονεύω – γειτονιά
κηδεμονεύω -
κηδεμονία
ηγεμονεύω - ηγεμονία
αμνηστεύω - αμνηστία
ασωτεύω - ασωτία
κοροϊδεύω – κοροϊδία
