ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Κείμενο: Η εσχάτη των ποινών – εσχάτη πλάνη
Η επαναφορά της θανατικής ποινής θα συνιστούσε έσχατη πλάνη. Γιατί η θανατική
ποινή είναι ηθικά και πολιτισμικά απαράδεκτη, πρακτικά περιττή, ως ατελέσφορη, και
δημοκρατικά ανεπίτρεπτη και επικίνδυνη. Η θανάτωση ενός ανθρώπου δεν μπορεί
ηθικά και λογικά να συνιστά ποινή στο πλαίσιο του σύγχρονου Ποινικού Δικαίου. Διότι το
Δίκαιο αυτό, με βάση τις ηθικοκοινωνικές μας αντιλήψεις, που διαμορφώθηκαν σε μια
πολιτισμική πορεία αιώνων, από τα χρόνια του Διαφωτισμού,
πρέπει να
αυτοπεριορίζεται και με τις κυρώσεις του να επιδιώκει
αποκλειστικά την επίτευξη
κοινωνικών στόχων. Για ένα τέτοιο Ποινικό Δίκαιο, η επιβολή
ποινής αποτελεί
αποκλειστικά κοινωνική και γ ι' αυτό εγκόσμια υπόθεση. Μια
ποινή, συνεπώς, που
αφαιρεί τη ζωή, παύει να είναι κοινωνικό, εγ κόσμιο μέτρο.
[……]
Αυτό, δηλαδή, που κάνει ο δράστης μιας ανθρωποκτονίας και
που συνιστά ακριβώς
τη βαθύτερη ουσία του εγκληματικού χαρακτήρα της πράξης του,
ότι δηλαδή
περιφρονεί το νόημα της ανθρώπινης ζωής, που ξεφεύγει από τη
λογική μας
σύλληψη, δεν επιτρέπεται να το διαπράττει και η ίδια η
κοινωνία με το Δίκαιο της
και να το αποκαλεί ποινή, η οποία μάλιστα αποβλέπει στο να
«διδάξει» σεβασμό
προς την ανθρώπινη ζωή. [ … ]
Αλλά και ως μέσο εκφοβισμού και συγ κράτησης των πολλών από
την τέλεση
εγ κλημάτων, η θανατική ποινή είναι απολύτως ακατάλληλη ως
αναποτελεσματική.
Γιατί ο δράστης που τελεί τα βαριά εγ κλήματα, αυτά που
απειλούνται με τη
θανατική ποινή, είτε τα διαπράττει σε κατάσταση ακραίας
συναισθηματικής έκρηξης,
οπότε δεν είναι σε θέση να λογαριάσει ψύχραιμα τις συνέπειες
είτε τα τελεί με
μεγάλη ψυχρότητα, «επαγγελματικά» και τότε εκείνο που
σταθμίζει είναι πολύ
περισσότερο οι πρακτικές πιθανότητες διαφυγής και όχι το
είδος της ποινής που
επισύρει η πράξη του είτε, τέλος, είναι πρόσωπο διανοητικά
καθυστερημένο, ώστε
να μην είναι σε θέση να σταθμίσει σοβαρά τις οποιεσδήποτε
συνέπειες. Γι' αυτό το
λόγο έχει αποδειχθεί και στατιστικά ότι η ύπαρξη της
θανατικής ποινής δεν
επηρεάζει και δε μειώνει ούτε στο ελάχιστο την
εγκληματικότητα.
Αντίθετα, μάλιστα, έχει διαπιστωθεί ότι η ύπαρξη της
θανατικής ποινής και η
εκτέλεση της, που με όποιο τρόπο κι αν γίνεται, συνιστά μια
από τις πιο βάρβαρες
εκδηλώσεις της ανθρώπινης κοινωνίας, όχι μόνο δεν ενισχύει
το γενικό πνεύμα
σεβασμού προς την ανθρώπινη ζωή, αλλ' απεναντίας το
υποσκάπτει. Διότι
καλλιεργεί στην κοινή γνώμη, με το εντυπωσιακό παράδειγ μα
της πολιτείας, μια
νοοτροπία που σχετικοποιεί την ηθική αξία της ανθρώπινης
ζωής, με το να δικαιώνει
την αφαίρεση της σε ορισμένες περιπτώσεις.
Τέλος, η θανατική ποινή είναι ασυμβίβαστη και με τη φύση της
δημοκρατικής
πολιτείας. Ένας από τους βαθύτερους λόγους εμμονής στη
χρησιμότητα της
θανατικής ποινής είναι, κατά τη γ νώμη μου, και το γ εγονός
ότι η ποινή αυτή
αποτελεί την πιο δραστική επίδειξη της δύναμης της κρατικής
εξουσίας.[...] Έτσι, η
ύπαρξη της θανατικής ποινής στηρίζει και ενισχύει την
αυθεντία της κρατικής
εξουσίας και την αδίστακτη δύναμη επιβολής της. Αυτό, όμως,
σημαίνει ότι η
κρατική αυθεντία στηρίζεται στο φόβο γ ενικά των πολιτών
μπροστά στην ωμή
δύναμη του κράτους κι έτσι σ' ένα σκόπιμο χάσμα ανάμεσα στην
εξουσία και το λαό.
Μια τέτοια στήριξη όμως της κρατικής αυθεντίας είναι βασικά
αντίθετη προς τη
φύση της δημοκρατικής πολιτείας.
Γι' αυτό το λόγο η ύπαρξη θανατικής ποινής είναι και
βαθύτατα
αντισυνταγ ματική. Γιατί, σύμφωνα με το Σύνταγμα (άρθρο 2,
παρ. 1), «ο σεβασμός
και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν πρωταρχική
υποχρέωση της
πολιτείας». Η προστασία όμως της αξίας του ανθρώπου και η
άσκηση των ατομικών
του δικαιωμάτων, που απορρέουν από την αξία του αυτή,
προϋποθέτουν λογικά και
πρακτικά τη φυσική του ύπαρξη. Αυτό ακριβώς το «δικαίωμα στη
ζωή» και στην
αξία του ανθρώπου, προς την οποία οφείλεται κατά το Σύνταγμα
απόλυτος
σεβασμός, προσβάλλει η θανατική ποινή και γι' αυτό το λόγο
είναι και
αντισυνταγματική.
Γ. Α. Μαγκάκη
[ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥ ΠΙΑ, 25 –
01 – 1997, απόσπασμα]
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:
α. Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε
100 – 120 λέξεις
Μονάδες 25
β 1. Η θανατική ποινή καλλιεργεί στην κοινή γνώμη, με το
εντυπωσιακό
παράδειγμα της πολιτείας, μια νοοτροπία που σχετικοποιεί την
ηθική αξία της
ανθρώπινης ζωής».
Να αναπτύξετε την παραπάνω άποψη σε μια παράγραφο 60 - 80
λέξεων.
Μονάδες 7
β 2. Να εξετάσετε στο παρακάτω επιχείρημα το είδος του
συλλογισμού
(παραγ ωγικό - επαγωγικό). Να αιτιολογήσετε τις απόψεις σας.
- Το σύγχρονο ποινικό Δίκαιο πρέπει να αποβλέπει στην
επίτευξη κοινωνικών
στόχων.
- Η θανατική ποινή αφαιρεί τη ζωή και δεν αποτελεί κοινωνικό
μέτρο.
* Άρα: η θανατική ποινή δεν μπορεί να αποτελεί μέρος του
σύγχρονου
ποινικού Δικαίου.
Μονάδες 5
β3α. συνιστούσε, κυρώσεις, σταθμίσει, ενισχύει, υποσκάπτει,
δραστική: να
αντικαταστήσετε καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου
με μία συνώνυμη,
χωρίς να αλλοιώνεται το νόημα των προτάσεων.
Μονάδες 6
β3β. ατελέσφορη, επικίνδυνη, ύπαρξη, υποσκάπτει: να δώσετε
τα αντώνυμα των
παραπάνω λέξεων.
Μονάδες 4
β4. Να εξετάσετε τον τρόπο ανάπτυξης της δεύτερης
παραγράφου.
Μονάδες 3
γ. Σε συζήτηση στην τάξη γ ια τη θανατική ποινή, πολλοί
συμμαθητές σας
υποστηρίζουν ότι η έξαρση της βίας και της εγ κληματικότητας
στις σύγχρονες
βιομηχανικές κοινωνίες οφείλεται στην επιείκεια των ποινών
και την ελαστικότητα
των νόμων. Ισχυρίζονται, επομένως, ότι η θέσπιση της
θανατικής καταδίκης μπορεί
να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Συμφωνείτε με
την παραπάνω
πρόταση; Με ποιους τρόπους μπορεί μια κοινωνία να συμβάλλει
αποτελεσματικά
στην πρόληψη και τον περιορισμό της εγκληματικότητας; Να
παρουσιάσετε τις
απόψεις σας σε ένα κείμενο 500 - 600 περίπου λέξεων με τη
μορφή μιας ομιλίας
στην τάξη
Μονάδες 50
