Τετάρτη 30 Ιανουαρίου 2013

Γλώσσα ΣΤ' Δημοτικού



Πρόταση



Υποκείμενο (Υ) Ρήμα (Ρ) Κατηγορούμενο (Κ)

Ποιος κάνει κάτι; Τι κάνει; Τι είδους είναι το υποκείμενο;
Ποιος παθαίνει κάτι; Τι παθαίνει; Ποια ιδιότητα έχει;
Ποιος βρίσκεται σε
μια κατάσταση;

Π.χ Η κοπέλα έγινε γιατρός (ουσιαστικό)
Το ρούχο φαίνεται καθαρό (επίθετο)
Ο πίνακας είναι γραμμένος (μετοχή)

Κατηγορούμενο είναι η λέξη που δίνει μια ιδιότητα στο υποκείμενο του ρήματος.
Το κατηγορούμενο μπορεί να είναι ουσιαστικό, επίθετο ή μετοχή και βρίσκεται στην ίδια πτώση με το υποκείμενο του ρήματος, δηλ στην ονομαστική, σε αντίθεση με το αντικείμενο ενός ρήματος που βρίσκεται σε πτώση αιτιατική.

Δεν μπορούμε να σχηματίσουμε προτάσεις που να έχουν τη μορφή Υποκείμενο – Ρήμα – Κατηγορούμενο, χρησιμοποιώντας οποιοδήποτε ρήμα. Υπάρχει μόνο μια συγκεκριμένη κατηγορία ρημάτων, τα συνδετικά, τα οποία δε δέχονται αντικείμενο αλλά κατηγορούμενο. Αυτά τα ρήματα είναι: είμαι, γίνομαι, φαίνομαι, λέγομαι, θεωρούμαι, καλούμαι, ονομάζομαι, αποδεικνύομαι κ.α

Μετοχή είναι μια λέξη που προέρχεται από το ρήμα, είναι δηλ ένας ρηματικός τύπος.
Όλα τα ρήματα έχουν δύο μετοχές: μία στην ενεργητική φωνή και μία στην παθητική φωνή.
Οι μετοχές της ενεργητική φωνής λήγουν σε -οντας ή -ώντας.
Οι μετοχές της παθητικής φωνής λήγουν σε -μένος, -μένη, -μένο, έχουν τρία γένη και κλίνονται όπως τα επίθετα.
Π.χ δένω - δένοντας
αγαπώ – αγαπώντας
δένομαι – δεμένος, δεμένη, δεμένο
αγαπιέμαι – αγαπημένος, αγαπημένη, αγαπημένο