ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ:Το αναγκαστικό αίτιο στα λατινικά βρίσκεται συνήθως κοντά σε ρήματα ψυχικού ή σωματικού πάθους. Εκφέρεται με τους εξής τρόπους:
1. με απλή αφαιρετική.
2. με τις προθέσεις ob, per, propter + αιτιατική.
3. με τις προθέσεις ex, de + αφαιρετική.
4. με τις προθέσεις causa, gratia + γενική.
Σημείωση: κυρίως το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο εκφέρεται με απλή αφαιρετική και το εξωτερικό εμπρόθετα, χωρίς αυτό να είναι απολύτως δεσμευτικό.
ΔΟΤΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ:
Είναι η δοτική ουσιαστικού σε ενικό πάντα αριθμό (εκτός αν το ουσιαστικό έχει μόνο πληθυντικό αριθμό), δηλώνει το σκοπό, αναφέρεται στο υποκείμενο ή στο αντικείμενο του ρήματος, συνήθως βρίσκεται κοντά σε μια δοτική προσωπική χαριστική ή αντιχαριστική ή έμμεσο αντικείμενο σε δοτική, συνήθως κοντά στα ρήματα sum και fio, αλλά και με ρήματα που δηλώνουν κίνηση ή επιθυμία.
ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ
1. noli / nolite + απαρέμφατο ενεστώτα.
2. ne + υποτακτική παρακειμένου.
Ο β΄ ΟΡΟΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ:
Ο β΄ όρος σύγκρισης στα λατινικά δηλώνεται με τρεις τρόπους. Όπως και στα αρχαία ελληνικά, για να υφίσταται β΄ όρος σύγκρισης πρέπει να υπάρχει στην πρόταση επίθετο ή επίρρημα συγκριτικού βαθμού. Οι τρόποι εκφοράς είναι οι εξής:
1. με απλή αφαιρετική.
π.χ. fortior hoste hasta eum transfixit (31)
2. με το quam + ουσιαστικό ομοιόπτωτα προς τον πρώτο όρο, όταν αυτός είναι ουσιαστικό ή αντωνυμία.
π.χ. …sed nihil miseries quam ipsa victoria (37)
3. με το quam + ομοιότροπα προς τον πρώτο όρο, αν αυτός δεν είναι ουσιαστικό (π.χ. είναι απαρέμφατο ή μετοχή ή ολόκληρη πρόταση).
Σημείωση: οι αφαιρετικές multo και paulo κοντά σε συγκριτικό βαθμό είναι αφαιρετικές του μέτρου ή της διαφοράς.
ΤΟ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ:
Το ποιητικό αίτιο στα λατινικά δηλώνεται με τρεις τρόπους. Υπάρχει φυσικά στην πρόταση ρήμα παθητικής διάθεσης. Οι τρόποι εκφοράς είναι οι εξής:
1. απλή αφαιρετική (για άψυχα).
2. abs, ab, a + αφαιρετική (για έμψυχα).
3. απλή δοτική (όταν υπάρχει εξάρτηση από συντελικούς χρόνους ή γερουνδιακό)
π.χ. Omnia excitanda sunt tibi uni C. Caesar.